گره‌های اشتغال‌زا؛

نقش اشتغال برتار و پود قالی‌های آذربایجان‌غربی

قالیشویی رسالت

نقش اشتغال برتار و پود قالی‌های آذربایجان‌غربیگره‌هایی که دست‌های پینه بسته بیش از ۷۰ هزار جوان آذربایجان غربی اعم از زن و مرد این روزها بر تار و پود اشتغال و کسب و کار خانگی در بخش قالی بافی می‌زنند در مسیر تلاشی است تا اقتصاد محلی همچنان پررونق بماند.

به گزارش اروم نیوز، روزگاری که اتکا بر تولیدات داخلی و رونق اقتصادی پیشران توسعه کشور در مقابل تحریم‌های (سیاست مداران کوتاه قامت و کوته فکر) خارجی قرار گرفته است، جوانان آذربایجان غربی گره اشتغال را با تارو پود قالی های مرغوب میهنی به هم پیوند می زنند تا چرخ اقتصاد بر محور تولید بچرخد.

این گره‌های محکم با پشتوانه تولید مردمی بر قالی‌های رنگارنگ نقش می بندند به امید اینکه با مانع زدایی مسوولان آینده‌ای خوش رنگ به مانند گلهای امید بخش قالی ایرانی برای جوانان این خطه مرزی و میهن اسلامی را رقم بزنند.

قالی بافان گمنامی برای تولید فرش مرغوب، غبار موجود در کارگاه‌ها را به سینه می کشند تا اقتصاد بر مدار تولید پایدارتر از همیشه بدرخشد و جهش تولید و تامین نیاز بازارهای داخل را رقم بزند.

البته داشتن نیم نگاهی به بازارهای جهانی نیز در راستای ارزش افزوده بیشتر در این صنعت، خالی از لطف نخواهد بود..

کارشناسان بر این باورند که شهرت فرش این منطقه به لحاظ زیبایی، نقش و کیفیت مواد اولیه در ایران و جهان شناخته شده و انواع فرش‌های دستباف در طرح‌های قبا، ماهی، نقشه، افشار و فرش تمام ابریشم توسط فعالان این بخش در آذربایجان‌غربی تولید و روانه بازار می‌شود.

البته به علت نبود کنسرسیوم‌های بزرگ صادراتی کم کم نام فرش این استان در حال افول است چرا که تولیدات این خطه با خریداری دلالان و واسطه‌ها توسط صادر کنندگان سایر شهرها و استان‌ها صادر می شود که نیازمند همت مسوولان برای صیانت از برندهای تجاری استان هستیم.

آذربایجان غربی با داشتن ۲۲۴ واحد کارگاه تولید فرش دستباف و کارگاه‌های خانگی برای ۷۲ هزار نفر شغل پایدار ایجاد کرده است.

غلامرضا بابایی رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی شهرت فرش این منطقه را به لحاظ زیبایی، نقش و کیفیت مواد اولیه در جهان بی نظیر می داند .

وی معتقد است: فرش‌های ریز ماهی خوی و افشار تکاب در شمال و جنوب استان در سال ۱۳۸۹ ثبت ملی شده و فرش بافته شده در خوی نیز طی سال ۱۳۹۲ نیز به ثبت جهانی رسیده است که این امر جایگاه استان در صنعت فرش کشور را نشان می‌دهد.

به گفته وی طرح ریز ماهی و افشار در بازارهای داخلی و جهانی از متقاضی زیادی برخوردار است.

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی ادامه داد: شهرستان‌های تکاب و خوی مهمترین قطب‌های تولید فرش استان بوده و در کنار آن‌ها فرشبافی در شهرهای بوکان، شاهین دژ، میاندوآب، مهاباد و ارومیه نیز رواج دارد.

بیمه و تامین آتیه قالی بافان مهمترین موضوعی است که همواره مورد مطالبه بوده است ولی با این وجود از مجموع ۷۱ هزار نفر فقط ۱۷ هزار نفر دارای بیمه تامین اجتماعی هستند که این موضوع حمایت مسوولان را می طلبد.

معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی گفت: در حال حاضر، ۱۲ هزار و ۷۰۸ نفر بیمه قالیبافی در قالب تامین اجتماعی و چهار هزار و ۶۰۹ نفر نیز در قالب بیمه صندوق اجتماعی کشاورزی، روستاییان و عشایر بیمه شده اند.

وی با اشاره به اینکه حمایت از فعالان این بخش در اولویت است بیان کرد که در این راستا تاکنون با همکاری صندوق کار آفرینی امید به بیش از ۳۰۰ نفر در استان وام خرید فرش دستباف پرداخت شده است.

اما تنها توجه به میزان تولید فرش کافی نیست و این کارگاه‌های فرش بافی هستند که سالانه هزاران مترمربع انواع قالی و قالیچه را تولید و روانه بازار می‌کنند و در کنار این عوامل این کنسرسیوم ها هستند که زمینه صادران بیش از پیش را فراهم می‌کنند.

آذربایجان غربی در زمینه تولید فرش فعال بود و سالانه ۲۹۰ هزار متر مربع فرش دستباف در این استان تولید و روانه بازار هدف می‌شود.

فرش دستباف این استان به دلیل جایگاه ویژه‌ای که از گذشته تاکنون داشته است، می‌تواند در جهت توسعه صادرات در منطقه نقش مهمی داشته باشد.

رییس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی، ایجاد بازارهای جدید و شناسایی خریداران فرش دستباف را نیازمند برنامه‌های تبلیغاتی دانست که باید مورد توجه قرار گیرد.

جواد وقاری اضافه کرد: فرش دستبافت این استان به دلیل جایگاه ویژه‌ای که از گذشته تاکنون داشته است، می‌تواند در جهت توسعه صادرات در منطقه نقش مهمی داشته باشد.

وی اظهار داشت: که در راستای تسهیل زمینه صادرات و بازاریابی برای فرش دستباف در بازارهای داخلی و خارجی کنسرسیوم ویژه‌ای با حضور فعالان حوزه فرش تحت نظارت شرکت شهرک‌های صنعتی این استان تشکیل می‌شود.

وی ادامه داد: با اجرای این طرح امکان حضور بافندگان فرش آذربایجان‌غربی در نمایشگاه‌ها و بازارهای خارج از کشور و نیز حضور فعالان این بخش در هیات‌های تجاری و همچنین تاسیس دفاتر تجاری بازاریابی و فروش فرش دست‌باف در خارج از کشور مهیا می‌شود.

فرش دست‌باف این استان به دلیل جایگاه ویژه‌ای که از گذشته تاکنون داشته است، می‌تواند در جهت توسعه صادرات در منطقه نقش مهمی داشته باشد اما باید در این راستا، همتی مضاعف ایجاد شود تا فرش تولیدی استان با نام خود استان در بازارها حضور یابد و این امر نیازمند توجه بیش از پیش مسوولان است.

فرش‌های ریز ماهی خوی و افشار تکاب در شمال و جنوب آذربایجان‌غربی در سال ۱۳۸۹ ثبت ملی شده و فرش بافته شده در خوی نیز طی سال ۱۳۹۲ نیز به ثبت جهانی رسید که این امر جایگاه این استان در صنعت فرش کشور را نشان می‌دهد.

شهرستان‌های تکاب و خوی مهمترین قطب‌های تولید فرش استان بوده و در کنار آن‌ها فرشبافی در شهرستان‌های بوکان، شاهین‌دژ، میاندوآب، مهاباد و ارومیه نیز رواج دارد.

خلقت آهن از نخ

قالیشویی سبلان

دفتر ازدواج شیک غرب تهران

ایسنا/آذربایجان غربی آذربایجان در قرن سوّم هجری قمری از بزرگترین مراکز بافت قالی در کشور بوده و در دوره‌های سلجوقی و ایلخانی نیز این هنر در آذربایجان از رونق خاصی برخوردار بود. امروزه نیز آذربایجان یکی از مراکز مهم تولید انواع قالی در ایران است و بافتن انواع قالی در بیشتر شهرها و روستاهای آن رایج است.

فرش دستباف آذربایجان غربی میراثی کهن از گذشتگان این دیار است و از میان طرح ها و شهرهای مطرح هنر فرش بافی استان، خوی با فرش ریز ماهی اش و تکاب با فرش افشارش قدمت دیرینه ای دارند و برای خود شهرت و آوازه ای جهانی کسب کرده اند.

تولیدات این هنر از نظر صادرات اهمیت بسیار دارد از جمله معروفترین مناطق قالی در آذربایجان غربی، شهرستان تکاب است و قالی افشار شهرت جهانی دارد. قالی و قالیچه‌های نفیس و گرانبهای افشار محبوبیت خاصی در بازارهای جهانی فرش دارد و ازحیث رنگ و مرغوبیت و طرز بافت و نقشه دارای بهترین کیفیت است. قالیچه‌های آن چنان ظریف توسط زنان و دختران ماهر و هنرمند افشار بافته می‌شود که می‌توان آنرا در کیف دستی جای داد.

رنگهای مصرفی در رنگرزی نخ ها استفاده شده در فرش افشار را در داخل خم یا کوپ یا قازان تهیه می‌کردند، کلیه این رنگها را کوپ رنگی یا قازان رنگ می‌گویند. قازان کلمه‌ای ترکی است که به معنای دیگ می‌باشد. به دلیل استحکام و ظرافت و زیبایی نقشهای بکار رفته در این فرشها مدتی است که ( فرش افشار) به ( فرش آهنین) نیز شهرت یافته است. و به یکی از صنایع دستی مهم و مشهور تکاب تبدیل شده است.

فرش آهنین تکاب در انتظار ثبت جهانی

در این میان فرش افشار تکاب یا همان آهنین فرش افشار تکاب به عنوان برند ملی ثبت شده و هم اکنون در انتظار ثبت جهانی است تا هر چه بیشتر زیبایی و اصالت خود را به نمایش بگذارد.

آذربایجان غربی با تولید سالانه بیش از ۲۹۰ هزار متر مربع انواع فرش دست باف توسط ۷۲ هزار قالی باف از استانهای پیشتاز در صنعت فرش دستباف کشور است و فرش های تولیدی این استان به دلیل برخورداری از ظرافت و کیفیت، طرفداران زیادی را در داخل و خارج از کشور به خود جلب کرده است.

بیش از ۸۰ درصد قالی های افشار تکاب صادر می شوند

حسین امینی رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت تکاب به ایسنا گفت: فرش افشار تکاب با طرح ها و نقشه های متنوع از فرشهای شناخته شده و صادراتی استان است و با توجه به شیوه بافت خاص قالیبافان تکابی از استحکام و دوام کم نظیری برخوردار است.

وی گفت: شهرستان تکاب با ۸۵۰۰ قالیباف خواستگاه اصلی فرش آهنین افشار است که به دلیل میزان بالای تراکم گره در هر سانتیمترمربع استحکام زیادی دارد و بطور متوسط سالانه ۱۵ هزار مترمربع فرش افشار تکاب تولید و بیش از ۸۰ درصد آن صادر می شود.

رییس صمت تکاب افزود: هم اکنون قالیبافان شهرستان میانگین ماهانه ۵۰۰ الی ۲۰۰۰ متر مربع انواع فرش دست بافت تولید می کنند و ۸۵۰ نفر تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند.

امینی با اشاره به جایگاه ویژه فرش افشار در صادرات تصریح کرد: فرش افشار تکاب از نظر ابعاد با اندازه های ۶ و ۹ متری جذابیتهای خاصی برای کشورهای اروپایی دارد و از دیرباز طرفداران ویژه ای به خصوص در کشور آلمان داشته است و در حال حاضر نیز آمریکای شمالی، روسیه و ژاپن از عمده بازارهای صادرات این فرش محسوب می شوند.

تحریم و تورم بازار فرش دستبافت را تحت تاثیر گذاشته است

وی با تاکید بر اینکه در سالهای اخیر، صادرات حلقه مفقوده بازار فرش ایران بوده است، اضافه کرد: در سالهای گذشته تحریم، تورم داخلی و همچنین بحران جهانی اقتصاد، بازار فرش دستباف ایران را تحت تاثیر قرار داد و فرش افشار تکاب هم از این مسأله مستثنی نبوده است.

امینی عنوان کرد: طرح های ماهی قوشخانه، لچک ترنج، شاه عباسی، مران، کله اسبی، طرح مار ماهی و نقشه خانم جیران اغولبیک با حاشیه هایی نظیر شمعدانی، فرهاد میرزا، اسلیمی، کتیبه، خوشه ای و حاشیه افشان از جمله نقشه ها و متن های اصیل فرش افشار تکاب به شمار می روند که قدمت دیرینه ای دارند.

رییس اداره صمت تکاب به مشکلات و موانع پیش روی تولید کنندگان فرش در این شهرستان اشاره کرد و گفت: کمبود نقدینگی، نبود نظام حمایتی جامع و کارآمد برای بافندگان فرش، نبود بازار یابی حرفه ای فروش دستبافت، عدم حمایت بیمه ایی از بافندگان ، عدم ارائه تسهیلات کم بهره برای تولید کنندگان فرش افشار، نبود کارگاه های متمرکز در این شهرستان و عدم برگزاری کلاس های آموزشی برای جوانان و افراد جویای کار در این حوزه سبب شده است تا هنر - صنعت فرش تکاب با مشکلاتی در عرصه تولید و صادرات مواجه شود.

به گزارش ایسنا، آنچه مسلم است ثبت جهانی فرش افشار تکاب می تواند زمینه را برای رونق دوباره تولید و صادرات این برند ملی فراهم کند و انتظار فعالان این هنر – صنعت، تلاش بیش از پیش متولیان و مسئولان برای استفاده از این ظرفیت جهانی است.

در نهایت مسئولان اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی می گویند در حال حاضر مشکلات بازار فرش دستباف از جمله فروش، تهیه مواد اولیه مرغوب، هزینه های بالای تولید و بی انگیزگی قالیبافان، با بازار تقاضا ارتباط مستقیم دارد به گونه ای که امید است با حذف تحریم ها و افزایش تقاضا و صادرات بخش قابل توجهی از مشکلات حل شود.

جلوه فرش‌های همدان با قدمتی از دوران مادها

قالیشویی نارمک

ایسنا/خراسان رضوی از شاخص‌ترین جلوه‌های فرهنگ و تمدن ایران می‌توان به قالی‌های بافته شده در کشور اشاره کرد. با نقوش سنتی و اسلامی که این فرهنگ همگام با زمانه در حال پیشرفت و نو شدن است، کیفیت نقوش و طراحی قالی ایرانی باعث شهرت آن در سطح جهان شده است.

فروش سم حشرات

عبدالله احراری، عضو انجمن علمی فرش ایران، در گفت‌وگو با ایسنا به معرفی قالی همدان پرداخت و اظهار کرد: همدان در زمان سلسه مادها پایتخت ایران بود و به تبع از موقعیت خاصی برخوردار بوده است. آن زمان همدان یکی از مراکز تجاری و تولیدی عمده فرش بود و تقریبا در فاصله سال‌های ۱۸۸۰ تا جنگ جهانی دوم به عنوان مهم‌ترین مرکز تجاری و تولیدی فرش در غرب ایران پس از شهر تبریز به‌شمار می‌آمده است.

وی ادامه داد: در همدان تولیدات مختلفی صورت می‌گرفت اما مرکز تجارت فرش‌های غرب کشور نیز بوده است. از کارگاه‌های قالی‌بافی تاریخی این منطقه می‌توان به کارگاه شیخ تقی وکیل‌الرعایا، کارگاه سرهنگ حسن ریاحی و کارگاه یوسف زنجانی که از تولیدکنندگان قالی این منطقه هستند نام برد. در کتاب پژوهشی در فرش ایران نیز از آن‌ها نام برده شده است.

عضو انجمن علمی فرش ایران تصریح کرد: کارگاه‌های قالی‌بافی این شهر تا زمان جنگ جهانی دوم و حداقل ۲ دهه اول پس از انقلاب، در شهر همدان فعال بود و آمار قابل توجهی از تولید را نیز به خود اختصاص می‌داد. البته در ۲ دهه اخیر این کارگاه‌ها به مناطق روستایی همدان توسعه پیدا کرده‌اند. از جمله این مناطق می‌توان به منطقه درجزین اشاره کرد که یکی از مهم‌ترین مراکز تولید فرش همدان است. البته برخی از روستاهای این شهر همچون «انجلاس» و «بیک» که نقش مهمی هم در قالی‌بافی همدان دارد، از نقوش ماهی‌درهم در تولید قالی‌های خود استفاده می‌کنند.

احراری در خصوص ویژگی‌های ظاهری فرش همدان خاطرنشان کرد: در ۱۰۰ سال اخیر از طرح‌های مختلف قالی ایران در تولید قالی همدانی استفاده شده است اما ۲ طرح معروف «پرطاووسی» و «خوشه انگوری» همدان در سال‌های اخیر شهرت بیشتری داشته است. همچنین در مناطق روستایی از طرح‌های ذهنی‌بافت و ماهی‌درهم آن هم به سبک خاص همدان در بافت فرش‌ها و قالی‌ها استفاده می‌شود.

وی تصریح کرد: از نظر رنگ‌آمیزی بیشتر شاهد استفاده از رنگ‌های شاد در قالی‌های همدان هستیم و مواد اولیه‌ای که در سه دهه اخیر کاربرد بیشتری داشت، پرز پشمی و تار و پود پنبه‌ای بوده است. قالی‌های محلی همدان بیشتر در اندازه‌های کوچک و قالیچه است. البته در ۲ دهه اخیر تولیدکنندگان این سبک فرش به سمت تولیدات تجاری روی آورده‌اند و قالی‌ها در ابعاد ۶ تا ۱۲ متر نیز بافته می‌شود.

عضو انجمن علمی فرش ایران در خصوص ویژگی‌های فنی قالی‌های همدان اضافه کرد: قالی‌های این منطقه معمولا بین رج شمار ۱۵ تا ۴۰ بافته و شیرازه در هنگام بافت زده می‌شود. نوع دار ‌آن‌ عموما به جز در مناطق عشایری عمودی و شیوه چله‌کشی از نوع شیوه تلفیقی است. پرداخت پس از بافت انجام می‌شود و قالی‌های محلی و روستایی بیشتر به سبک تک‌پود و تخت‌بافت بوده اما قالی‌های تجاری که اخیرا تولید می‌شود، از سبک دوپود و نیم‌بافت استفاده می‌کند. سبک گلیم بافی این شهر نیز سبک پارسی است.

احراری بیان کرد: از طراحان معروف فرش همدان می‌توان به «شهاب‌الدین کوثری»، «اسحاق ایرانپور»، «میرزا رضا یگانه»، «علی‌اصغر حسین‌خوانی»، «حسن شهیدی» و «محمد گیلانی» اشاره کرد.

وی ادامه داد: در حال حاضر اگر بخواهیم در ارتباط با فرش همدان صحبت کنیم، باید از فعالیت‌های خانه فرش همدان، خوشه فرش این شهر و فعالیت تولیدکنندگانی همچون ‌قای فروزان احسن نام برد که هم‌اکنون در قسمت‌های مختلف این شهر فعالیت تولیدی دارند.